મારા દિયર રમેશ પણ હવે પરણવા લાયક થયા હતા.સસરાને તેના લગ્નની પણ ચિંતા હતી. પરંતુ રમેશ સમજદાર હતો. ગયા વર્ષે હું બાજુના ગામમાં આવેલો મેળો જોવા ગઈ. ત્યાં રમેશ તથા તેની શાળાના અન્ય શિક્ષક રાજેશ પણ આવ્યા હતા. બહેનપણીની સાથે જબરજસ્તી ચકડોળમાં બેઠી પણ કોણ જાણે કેમ કરતા હું ચાલુ ચકડોળે નીચે ફેંકાઈ ગઈ.
આજે આ કેસની અંતિમ ચર્ચા સમાપ્ત થઈ. સંપૂર્ણ કાર્યવાહી દરમ્યાન કોઈપણ એવો પુરાવો હાથ ન લાગ્યો જેથી સુગંધા ખૂનના આરોપમાંથી મુક્ત થઈ શકે. વિપક્ષની સાબિતીઓ એટલી મજબૂત હતી કે કોઈ ટિકાને સ્થાન નહોતું મળ્યું તે ઉપરાંત આ કેસની આરોપી સુગંધા તો બસ ચૂપચાપ બેઠી જ રહેતી. તેના મૌનને તોડવા માટે સરકારી વકીલે ખૂબ કોશિશ કરી પરંતુ તે ટસની મસ ન થઈ. તેના આવા દ્દઢ નિશ્ચયથી તો સરકારી વકીલ દિપ્તી ખૂબ જ હતપ્રભ થઈ ગઈ હતી.
સુગંધા ઉપર નવજાત શિશુનું ખૂન કરીને લાશને વાડામાં દાટી દેવાનો આરોપ હતો. અને વિશ્વાસપાત્ર સૂત્રો દ્વારા જાણવા મળ્યું હતું કે આ કામ સુગંધાએ નહીં પરંતુ તેના દિયર રમેશે કર્યું હતું. સુગંધાના લગ્નને પાંચ વર્ષ થયા હતા. તે સામાજીક દ્દષ્ટિએ પરિણીતા હતી પરંતુ તેનો પતિ પુરુષ નહોતો. લગ્નબાદ એક વર્ષ સુધી તે સુગંધા સાથે રહ્યો પરંતુ ધીમેધીમે સુગંધાની શારીરિક ઈચ્છાઓ જોઇને તેને નપુંસક હોવાને કારણે પોતાની જાત ઉપર ધૃણા આવી અને તે ઘર છોડીને જતો રહ્યો. આ ઘટનાને આજે ચાર વર્ષ થયા હતા.
સુગંધાના પિયરમાં ગરીબ ભાઈ-ભાભી હ તા જ્યારે સાસરીયામાં વૃધ્ધ સસરા અને પરણવા લાયક દિયર રમેશ એમ બે જણ હતા. જ્યારે બે નણંદોના લગ્ન થઈ ગયા હતા. રમેશ ગામની શાળામાં શિક્ષક હતો. સુગંધાના સસરા દિકરો ઘર છોડીને જતો રહ્યો હોવાથી સુગંધાને સતત મહેણા માર્યા કરતા. પરંતુ સુગંધા તેમની વાતો સાંભળીને પણ બે ટંક જમવાનું અને માથે છાપરું મળી રહેતું હોવાથી ભગવાનનો પાડ માનતી કારણ કે તેના પિયરમાં તો બે ટંક ખાવાનો પણ અભાવ હતો.
હવે તો સુગંધાનો કેસ પૂરો થઈ ગયો હતો. જજ આખરી ચૂકાદો સંભળાવવાના હતા તેના આગલા દિવસે તેની વકીલ દિપ્તી તેને મળવા જેલમાં ગઈ હતી. જ્યારે દિપ્તી જેલમાં પહોંચી તો સુગંધા ગાલીચો બનાવતી હતી. સુગંધાનું મુખ ત્યારે કોરી પાટી જેવું હતું. તેની નિર્દોષ આંખો જોતા લાગે પણ નહીં કે તે ખૂની હશે. આવતીકાલે તેના જીવનનો મહત્ત્વનો નિર્ણય લેવાનો હતો છતાં તેના મુખ ઉપર ગજબની શાંતિ હતી. આ પહેલા પણ કેસની કાર્યવાહી દરમ્યાન સરકારી વકીલ દિપ્તી તેની પાસે જરૂરી માહિતી મેળવવા જેલમાં જતી હતી. પરંતુ આજે તે સુગંધાને છેલ્લી વખત મોઢું ખોલીને કંઈ બોલવાનું સમજાવવા આવી હતી. દિપ્તીએ પણ છેલ્લા થોડા સમયથી વકીલાત શરૂ કરી હતી. અને તે હંમેશા માણસને તેની આંખો તથા ચહેરા ઉપરથી ખૂબ જ સારી રીતે ઓળખી લેતી. સુગંધાની નિર્દોષ આંખો, ભાવવિહીન ચહેરો તથા મૌન તેની નિર્દોષતાની શાખ પૂરતા હતા. પણ અદાલતમાં તો પુરાવાની જ જરૂર પડતી. એટલે દિપ્તી ખાસ આજે તેને મળવા આવી હતી.
દિપ્તીને જોતા સુગંધાએ ઊભી થઈને એક સ્મિત ફરકાવ્યું પછી નીચી નજરે બેસી ગઈ.
''કાલે તારો આખરી ચૂકાદો આવશે,''દિપ્તીએ સ્ત્રી સહજ ભાવુકતાથી કહ્યું.
''મને ખબર છે.''ત્યાં તો જેલની વોર્ડન શ્રીમતી ખન્ના બોલ્યા, સુગંધા દિપ્તી મેડમ તારો કેસ સગી બહેનના કેસની જેમ લડયા છે તને છોડાવવા તેમણે ખૂબ પ્રયત્નો કર્યા છે પરંતુ તારા મૌને તેમને માત અપાવી છે.''
''હું બધું જ જાણું છું. અરે જાનવર પણ પ્રેમ પારખી શકે છે તો શું હું નથી અનુભવતી? પરંતુ હું શું કહું જન્મની સાથે જ હું સજા ભોગવી રહી છું. પછી જેલની અંદર રહું કે બહાર મને કોઈ ફરક પડતો નથી.''
તેના આવા લાગણીશીલ વાક્યથી દિપ્તીને લાગ્યું કે તે કંઈક પોતાના વિશે વાત કરશે એટલે તેણે તરત પૂછ્યું, ''પણ તને તકલીફ શું હતી?''
સાધારણ દેખાનારી સુગંધાએ એક દ્દષ્ટિ દિપ્તી ઉપર નાંખીને કહ્યું, ''મને ખબર છે કે તમને સત્ય જાણવું છે. હું તમને બધુ કહીશ. કારણ કે મારી પાસે પણ હૃદયની વાત સાંભળનાર કોઈ વ્યક્તિ નથી. પરંતુ અત્યારે નહીં. આવતી કાલે જજસાહેબ આખરી ચૂકાદો આપી દે મને સજા થાય પછી હું તમને બધી જ વાત કહીશ.''
તેની વાત સાંભળીને દિપ્તી અને શ્રીમતી ખન્ના એકદમ અવાક થઈ ગયા. તથા ચાલ્યા ગયા.
ચુકાદાના દિવસે દિપ્તીને કોર્ટરૂમમાં જવાની ઈચ્છા ન થઈ પરંતુ ડયુટી નિભાવવા માટે તે ગઈ. કોર્ટરૂમમાં સુગંધાને પણ લાવવામાં આવી. તે સમયે પણ તેનો ચહેરો ભાવશૂન્ય જ હતો. જજસાહેબ સુગંધા ઉપર કલમ ૩૦૨ અંતર્ગત હત્યા અને ૩૧૮ અંતર્ગત બાળકના મૃતદેહને છૂપાવવાના આરોપ હેઠળ દસ વર્ષની સખત કેદની સજા ફરમાવી. દિપ્તીએ યંત્રવત્ રીતે ચાર્જશીટ ઉપર સહી કરી અને સુગંધાની સામે જોયા વગર બારરૂમમાં આવીને બેસી ગઈ.
દિપ્તીને તેના વરિષ્ઠ વકીલ મિત્રાએ સમજાવી કે આવા કેસમાં બહુ ભાવુક ન બનાય. પરંતુ તે અંદરથી ખૂબ જ દુઃખી થઈ ગઈ હતી એટલે તે તબિયત સારી નથી એમ કહીને ઘરે આવી. ઘરે આવીને તરત જ તે બાથરૂમમાંગઈ અને મનભરીને રડી. જ્યારે તે એકદમ શાંત થઈ ત્યારે નાહીને ફ્રેશ થઈને બહાર આવી. ચા બનાવીને, બિસ્કિટ, ચાનો-નાસ્તો કરીને તે સુગંધાને અપીલ કરવાની સલાહ આપવા જેલમાં આવી.
તે સમયે પણ સુગંધા ગઈકાલનો અધૂરો ગાલીચો જ ભરતી હતી. દિપ્તીને જોતા તે બોલી, 'જુઓ હું આ ગાલીચો ખાસ તમારા માટે બનાવું છું તમે એને ખરીદી લેજો.''
દિપ્તીએ તેની સામે જોયું અને અચાનક તેનું મૌન આંખ વડે અશ્રુધારા બનીને વહેવા માંડયું. તે સાથે જ દિપ્તીએ તેને પકડી એટલે તે દિપ્તીને વળગીને રડવાલાગી. આટલા દિવસની વ્યથાતેણે થોડી મિનિટો રડીને હળવી કરી. ત્યારબાદ મોઢું ધોઈને પાણી પીધું અને દિપ્તી પાસે આવીને બેઠી.
''મારે હવે કોઈ અપીલ કરવી નથી પરંતુ મે ગઈકાલે તમને જે વચન આપ્યું હતું તે આજે પૂરું કરીશ. તમે મારી વાત સાંભળીને નક્કી કરજો કે મેં સારું કર્યું કે ખરાબ.
હું નાની હતી ત્યારે મા-બાપ મરી ગયા. ભાઈ-ભાભી પાસે રહીને મોટી થઈ. મને ભણવાનું ગમતું પરંતુ આઠમા ધોરણ પછી ગામમાં શાળા ન હોવાથી મેં ભણવાનું પડતું મૂક્યું. જો કે, આઠમા ધોરણ સુધી હું ભણવામાં હંમેશા પહેલી આવતી અને શાળા તરફથી જે ઈનામ મળતું તે ભાભી લઈ ેલેતી. તમને પહેલી વખત જોયા તો ગમ્યુ કે કોઈ સ્ત્રી આટલું ભણીને આગળ વધી શકે છે તે જાણ્યું. ભાઈ પાસે તો મારા લગ્નના પૈસા નહોતા. પરંતુ હું ૧૬ વર્ષની હતી ત્યારે આમને ત્યાંથી માગુ આવ્યું અને મારા સસરાએ કોઈપણ માંગણી કર્યા વગર લગ્નનું નક્કી કર્યું તેમને ખબર હતી કે તેમનો છોકરો લગ્નને લાયક નથી પરંતુ ઘરકામ માટે એક સ્ત્રીની જરૂર હોવાથી તેમણે તેના લગ્ન કરાવ્યા.
લગ્નબાદ હું સાસરે આવી. તેઓ મારી સાથે બોલતા અચકાતા. હું કંઈ સમજતી નહીં. આખો દિવસ એકલા હાથે ઘરનું બધું કામ કરીને હું એટલી થાકી જતી કે રાત્રે પથારીમાં પડીને તરત જ સૂઈ જતી. આમને આમ એક વર્ષ પૂરું થયું અને અચાનક એક દિવસ મારા પતિ ઘર છોડીને ચાલ્યા ગયા.
તે દિવસથી ઘરમાં સતત -મહેણા-ટોણા તથા સસરાની ગાળો ખાતા જ દિવસો પૂરા કરતી. મારા દિયર રમેશ પણ હવે પરણવા લાયક થયા હતા.સસરાને તેના લગ્નની પણ ચિંતા હતી. પરંતુ રમેશ સમજદાર હતો. એટલે હું ત્યાં કામ કરીને બે ટંક જમીને દિવસો પૂરા કરતી. ગયા વર્ષે હું બાજુના ગામમાં આવેલો મેળો જોવા ગઈ. ત્યાં રમેશ તથા તેની શાળાના અન્ય શિક્ષક રાજેશ પણ આવ્યા હતા. બહેનપણીની સાથે જબરજસ્તી ચકડોળમાં બેઠી પણ કોણ જાણે કેમ કરતા હું ચાલુ ચકડોળે નીચે ફેંકાઈ ગઈ. નીચે રમેશ અને રાજેશ ઊભા હતા. મને પડતી જોઈને રાજેશ દોડયો અને મને પકડી લીધી. ઘડીકવારતો મને કંઈ સમજાયું નહીં કે શું થયું પરંતુ જ્યારે કળ વળી ત્યારે હું રાજેશના ખોળામાં સૂતી હતી અને રમેશ પાણી છાંટતો હતો. જીવનમાં પહેલીવાર મેં કોઈ પુરુષનો સ્પર્શ અનુભવ્યો હતો અને મારો પગ કુંડાળામાં પડી ગયો.
હું અને રાજેશ મળવા લાગ્યા. રમેશ અમારા વિશે જાણતો હતોતે કહેતો કે, ''મને ખબર છે તમને કોઈ સુખ નથી મળ્યું જો આ રીતે પણ તમને સુખ મળતું હોય તો હું તમારી આડે નહીં આવું.'' અમારી આ મુલાકાતોને લીધે મને ગર્ભ રહ્યો. રાજેશને ખબર પડતા તે ગભરાયો કારણ કે તે પરિણીત હતો. સમાજમાં તેની પ્રતિષ્ઠા હતી. રમેશે તેને સમજાવ્યો કે તેની આબરૂ ઉપર કોઈ આંચ નહીં આવે. જેમજેમ દિવસો જવા લાગ્યા તેમ તેમ પાડોશમાં વાતો થવા લાગી. રમેશ એમ કહેતો કે ભાભીને પેટનો દુખાવો થયો છે તથા ગેસને લીધે પેટ વધ્યું છે પરંતુ સ્ત્રીની નજરથી આ વાત ક્યાં સુધી છુપાય? ગામના લોકોની નજર અમારા ઉપર જ રહેતી. અને અમારી પ્રત્યેક હિલચાલની જાણ પાડોશીઓ રાખતા.
આ દરમ્યાન રાજેશની બદલી થઈ ગઈ. તે બીજા શહેરમાં ગયો અને મેં તેને રોક્યો પણ નહીં. મારા લીધે એમનું જીવન શા માટે હું બગાડું. સાતમે મહિને પાણી ભરેલો ઘડો ઊંચકતા હું પડી અને મને પેટમાં દુખવા લાગ્યું. રમેશને કંઈ ખબર ન પડી પરંતુ તે ગભરાઈ ગયો. ધીરેધીરે દુખાવો વધતો ગયો. સસરા મામાજીને ત્યાં બાજુના ગામે રમેશ માટે છોકરી જોવા ગયા હતા અને ત્યાં જ રાત રોકાવાના હતા. છેવટે રાતના એક વાગે બાળકનો જન્મ થયો. ઘરમાં હું અને રમેશ બે જ હતા. જન્મની સાથે જ બાળક રડયું અને ગભરાઈ ગયેલા રમેશે તેના મોઢા ઉપર હાથ મૂક્યો. અધૂરા મહિને જન્મેલું નબળું બાળક રમેશના હાથની ભીંસને લીધે મરી ગયું.
જેમ તેમ કરીને હું ઊભી થઈ. બધું સાફ કર્યું. રમેેશે વાડામાં ખાડો ખોદીને દાટી દીધું પરંતુ બાળકના રડવાનો અવાજ પાડોશીઓના કાને પહોંચી ગયો હતો. બધાને શકતો હતો એટલે પોલીસ ફરિયાદ કરી. રમેશને તો મેં બાળક દટાઈ ગયું કે તરત જ તેના મિત્રના ઘરે મોકલી દીધો હતો. સવારે પોલીસ આવી અને વાડામાંથી જમીન ઊંચીનીચી હોવાથી ત્યાં ખોદતા બાળકની લાશ મળી. મારી ડૉક્ટરી તપાસ કરાવી અને મને પકડી લીધી. બસ ત્યાર પછીની બધી વાત તો તમને ખબર છે.''
''તે રાજેશને કેમ જવા દીધો.'' દિપ્તીએ પૂછ્યું.
''મને ખબર હતી કે તમે આ પ્રશ્ન મને પૂછશો. અરે, ભૂખ્યાને ભોજન મળે તો તે ભોજન ઉપર તૂટી પડશે. અતિશય ખાધા પછી પેટ બગડે તો વાંક ભોજનનો કે ખાનારનો? હકીકતમાં સારા -નરસાનો વિચાર મારે કરવાનો હતો. પરંતુ તે સમયે હું પાગલ થઈ હતી. ઘરની ઈજ્જત-માન-મર્યાદા બધુ વિસરીને વાસનામાં ડુબી ગઈ હતી. પોલીસે પકડીને જેલમાં બેસાડી ત્યાર પછી મેં ખૂબ વિચાર્યું કે એકવાર બદનામ થઈ ગયા પછી હવે હું ક્યારેય માન નહિ મેળવી શકું. મારાથી કોઈનું ભલું તો ન થયું ખરાબ શું કામ કરું? રમેશે ગુનો પોતાના ઉપર લેવાની વાત કરી હતી. પરંતુ મેં ના પાડી. તે ઘરનો એકમાત્ર વારસ હતો. આમપણ, મારા જીવનનું તો કોઈ મહત્ત્વ નથી તો શા માટે તેની જીંદગી બરબાદ કરુું. ભગવાન કરે તેના લગ્ન થાય તથા વંશવેલો આગળ વધે.''
દિપ્તી તેની વાત સાંભળીને સડક થઈ ગઈ. જે જ્ઞાાન પુસ્તકમાં નથી મળતું તેનો અનુભવ તેણે આજે કર્યો. તથા મનોમન એક નારીની મમતાને તેણે પ્રણામ કર્યા.
from Magazines News - Gujarat Samachar : World's Leading Gujarati Newspaper https://ift.tt/2WOtsgp
ConversionConversion EmoticonEmoticon