વસમા 2020ની વિદાય : બિઝનેસ પ્લસ
સોનાની જેમ ચાંદીમાં પણ તેજીનો તોફાની તરખાટઃ ઔદ્યોગિક વપરાશમાં વૃધ્ધિ
સો નાની જેમ ચાંદીના ભાવમાં પણ વિદાય લેતા ૨૦૨૦ના વર્ષમાં તેજીનો ચમકારો જોવા મળ્યો છે. સોનાના ભાવ ઉછળી રહ્યા હતા ત્યારે તેના પગલે વિશ્વબજારમાં ચાંદીના ભાવમાં પણ ૨૦૨૦માં ખાસ્સી તેજી આવી હતી. વૈશ્વિક ભાવ વધી જતાં ઘરઆંગણે આયાત થતી ચાંદીની ઈમ્પોર્ટ કોસ્ટ નોંધપાત્ર ઊંચી ગઈ છે. સોના તથા ચાંદીમાં ઘરઆંગણે માઈન્સમાં ઉત્પાદન ખાસ થતું નથી અને દેશમાં રહેતી માગને પહોંચી વળવા આયાત પર આધાર વહેતો આવ્યો છે. આવી પરિસ્થિતિમાં ચાંદીમાં વિશ્વબજાર ઉછળે કે તુરત દેશના ઝવેરીબજારમાં તેજીનો ચમકારો થતો જોવા મળે છે.
વિશ્વબજારમાં ચાંદીના ભાવ ૨૦૨૦ના વર્ષમાં જાન્યુઆરી તથા ફેબુ્રઆરીમાં અથડાતા રહ્યા પછી માર્ચ મહિનામાં ભાવ તૂટીને ૧૨ ડોલરની અંદર ઔંશદીઠ જતા રહ્યા હતા. નીચામાં ચાંદી આ ગાળામાં ૧૧.૯૮ ડોલર સુધી ટ્રેડ થઈ હતી. જોકે ત્યારબાદના ગાળામાં કોરોના ઈફેક્ટ શરૂ થતાં સોના પાછળ ચાંદીના ભાવમાં પણ તેજીની દોટ શરૂ થઈ હતી તથા જોતજોતામાં ઓગસ્ટ સુધીમાં તો ચાંદીના ભાવ ઉછળી ઔંશદીઠ ઉંચામાં ૨૯ ડોલરની ઉપર જતા રહ્યા હતા. એ દરમિયાન ઘરઆંગણે પણ ચાંદીના ભાવ સ્પ્રીંગની જેમ ઉછળતા રહી કિલોદીઠ પ્રથમ તબક્કે રૂ.૭૦ હજારની તથા ત્યારબાદ રૂ.૭૫ હજારની રેકોર્ડ સપાટી ઉંચામાં રૂ.૭૭થી ૭૮ હજોર સુધી ટ્રેડ થતા આ ગાળામાં જોવા મળ્યા હતા.
જોકે વિશ્વબજારમાં ઓગસ્ટ પછીના ગાળામાં ચાંદીના ભાવમાં તેજીને બ્રેક લાગી હતી તથા ભાવમાં પ્રત્યાઘાતી ઘટાડો શરૂ થયો હતો. તાજેતરમાં ભાવ ઔંશદીઠ ૨૬ ડોલર આસપાસ ટ્રેડ તથા જોવા મળ્યા છે. ચીનમાં કોરોનાની શરૂઆત થઈ હતી અને ત્યાર પછી કોરોનાના સકંજામાંથી ચીન જ પ્રથમ બહાર આવ્યું છે તેવા માહોલમાં તાજેતરમાં ચીનમાં ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રે ફરી ચહલપહલ વધ્યાના વાવડ મળ્યા છે. ઉપરાંત ચાંદીમાં વિશ્વબજારમાં તાજેતરમાં ચીનની માગ પણ ફરી વધ્યાના નિર્દેશો મળ્યા હતા. ચાંદીમાં ઝવેરીઓની માગ ઉપરાંત ઈન્ડસ્ટ્રીયલ વપરાશકારોની માગ પણ રહેતી હોય છે. વિવિધ ઉદ્યોગો તથા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં અને ચાંદીનો વપરાશ વધતો જોવા મળ્યો છે એ જોતાં ૨૦૨૧ના આવતા નવા વર્ષમાં વિશ્વબજારમાં ચાંદીના ભાવ વધઘટે ઉંચા જતા જોવા મળશે તથા ભાવ ઔંશદીઠ ૩૦ ડોલરની ઉપર જશે એવી ગણતરી વિશ્વબજારના એનાલીસ્ટો બતાવી રહ્યા છે. આ દરમિયાન તાજેતરમાં સોના તથા ચાંદીના ભાવ વચ્ચેનો વૈશ્વિક રેશિયો પણ બદલાઈને ચાંદીની તરફેણમાં આવ્યો છે એ જોતાં આગામી નવા વર્ષમાં સોના કરતા ચાંદીના ભાવમાં વિશેષ તેજી આવવાની ગણતરી બજારનો અમુક વર્ગ બતાવી રહ્યો છે. વિશ્વબજાર અંદાજ પ્રમાણે ઊંચી જશે તો ઘરઆંગણે ચાંદીના ભાવ વધી રૂ.૮૦ હજાર સુધી જોવા મળે તો નવાઈ નહિં એવી ગણતરી પણ બજારના જાણકારો બતાવી રહ્યા છે. ચાંદીની જેમ પ્લેટીનમ તથા પેલેડીયમના પણ ઈન્ડસ્ટ્રીયલ માગ વધી છે તથા આ બંને કિંમતી ધાતુઓના ભાવ પણ તાજેતરમાં ઉંચા જતા જોવા મળ્યા છે.
ભારતના ખેલાડીઓ ખોટના ખાડામાં ઉતર્યા
રશિયા સાથે સાઉદી અરેબિયાના પ્રાઈસ વોર વચ્ચે ક્રુડ ઓઈલમાં ૩૭ ડોલર નેગેટીવ ભાવનો ઈતિહાસ રચાયો
હવે ઉત્પાદન વધવાના સંકેતો વચ્ચે માગ પર ખેલાડીઓની નજર
વિશ્વમાં કોરોના મહામારી વચ્ચે વૈશ્વિક અર્થતંત્ર-ઉદ્યોગો ઠપ્પ થઈ જતાં અને ક્રુડ ઓઈલની માંગ પણ ઠપ્પ થઈ જતાં ઓઈલ ઉત્પાદક દેશો સંકટમાં આવી ગયા અને એના પરિણામે વિશ્વના બે સૌથી મોટા ઓઈલ ઉત્પાદક દેશો સાઉદી અરેબિયા અને રશીયા વચ્ચે ઐતિહાસિક પ્રાઈસ સર્જાયું હતું. રશીયા ક્રુડ ઓઈલના ઉત્પાદનમાં કાપ મૂકવા સંમત ન થતાં સાઉદી અરેબિયાએ માર્ચ ૨૦૨૦માં શરૂ કરેલા પ્રાઈસ વોર વચ્ચે ઓઈલસ્ટોરેજની પણ જગ્યા નહીં રહેતાં ૨૦,એપ્રિલ ૨૦૨૦ના વિશ્વના ઈતિહાસમાં પ્રથમ વખત ડબલ્યુટીઆઈ-નાયમેક્ષ ક્રુડ મે ડિલિવરીના બેરલ દીઠ નેગેટીવ -૩૭ ડોલર બોલાઈ ગયું હતું. આ નેગેટીવ પ્રાઈસના પરિણામે ભારતમાં એમસીએક્સ એક્સચેન્જ ખાતે ઓએપ્રિલ ઓઈલ ફયુચર નેગેટીવ રૂ.૨૮૮૪ ભાવે સેટલ થઈ જતાં અને એક્સચેન્જના સોફટવેરમાં નેગેટીવ ભાવે ટ્રેડ પરવાનીત નહીં રહેતાં લોંગ પોઝિશન ધરાવનારા અનેક ખેલાડીઓ ખોટના ખાડાંમાં ઊતરી ગયા હતા. ત્યાર બાદ એમસીએક્સ દ્વારા તેના સોફટવેરમાં ફેરફાર કરીને નેગેટીવ ભાવે ટ્રેડની મંજૂરી આપવા ફરજ પડી હતી.
ક્રૂડતેલના વૈશ્વિક બજારમાં ૨૦૨૦નું વિદાય લેતું વર્ષ ઐતિહાસીક નિવડયું છે. વિદાય લેતા વર્ષમાં આરંભના મહિનાઓ તથા વિશેષરૂપે જાન્યુઆરી તથા ફેબુ્રઆરીમાં ભાવ ઊંચા રહ્યા પછી માર્ચ મહિનાથી ચીનના ઘાતક કોરોના વાયરસનો ઉપદ્રવ ચીનની બહાર અન્ય દેશોમાં પણ ફેલાતાં માર્ચ તથા એપ્રિલ મહિનામાં ક્રૂડતેલના ભાવ ઝડપથી ગબડવાની શરૂઆત થઈ હતી તથા આ ગાળામાં એક તબક્કે ક્રૂડતેલના ભાવ નેગેટીવ ટેરેટરીમાં જતા રહ્યા હતા જે ઘટના ક્રૂડતેલ બજારના અત્યાર સુધીના ઈતિહાસમાં અનોખી ઘટના તરીકે મનાઈ રહી છે. આ પૂર્વે આવા નકારાત્મક ભાવ કદી જોવા મળ્યા નથી એવું બજારના પીઢ જાણકારોએ જણાવ્યું હતું. જોકે એપ્રિલ પછીના ગાળામાં મંદીના આંચકા પચાવી બજારભાવ ફરી ઉંચા જવાની શરૂઆત થઈ હતી તથા તાજેતરમાં ભાવ વધી ઉંચામાં નવ મહિનાની ટોચે પહોંચ્યાના નિર્દેશો મળ્યા છે.
વૈશ્વિક સ્તરે કોરોનાનો ઉપદ્રવ તથા લોકડાઉનના પગલે વેપાર તથા ઉદ્યોગ જગતમાં ગતિવિધિ રુંધાઈ હતી અને તેના પગલે વિશ્વબજારમાં ક્રૂડતેલની માગને ખાસ્સો ફટકો પડતાં આ ગાળામાં ભાવ તૂટી નેગેટીવ સ્તરે પહોંચી ગયા હતા. બ્રેન્ટક્રુડના ભાવ બેરલદીઠ આ વર્ષે આરંભના મહિનાઓમાં ઉંચામાં ૬૮થી ૬૯ ડોલરના મથાળે ટ્રેડ થતા જોવા મળ્યા હતા. જોકે ત્યાર પછીના ગાળામાં માગ રુંધાતા ભાવ તૂટી નીચામાં માઈનસ ૧૯થી ૨૦ ડોલર સુધી જતા રહ્યા હતા. જોકે ત્યાર પછી ગાળામાં ભાવ તળીયેથી ફરી ઉંચકાતા જોવા મળ્યા છે અને બ્રેન્ટક્રુડના ભાવ તાજેતરમાં વધી બેરલના બાવન ડોલરની સપાટી વટાવી ૫૦.૫૦થી ૫૧.૦૦ ડોલર વચ્ચે છેલ્લે અથડાતા જોવા મળ્યા છે. ન્યુયોર્ક ક્રૂડના ભાવ ૪૭થી ૪૮ ડોલર વચ્ચે રહ્યા છે.
તાજેતરમાં કોરોેના વિરોધી વેક્સીનનો આશાવાદ વધ્યો છે પરંતુ લંડન- બ્રિટનમાં કોરોનાના કેસો પણ ફરી વધ્યા હોવાથી ક્રૂડ તેલના ભાવમાં ઉછાળાને અનુસરવામાં સાવચેતીનો સૂર દેખાયો છે. અમેરિકામાં ક્રૂડ ઓઈલનું ઉત્પાદન કરતી ઓઈલ રીગ્સની સંખ્યા વધી છે. આના પગલે ત્યાં હવે ૨૦૨૧ના નવા વર્ષમાં ક્રૂડતેલનું ઉત્પાદન વધવાની શક્યતા બતાવાઈ રહી છે. ઓપેક તથા રશિયાના બનેલા ક્રૂડ ઉત્પાદક દેશોના સમુહના જણાવ્યા મુજબ જાન્યુઆરી મહિનાથી ક્રૂડતેલનું દૈનિક ઉત્પાદન પાંચ લાખ બેરલ્સ વધારવામાં આવનાર છે. આમ આગળ ઉપર વૈશ્વિક સ્તરે ક્રૂડતેલની સપ્લાય વધવાની આશા છે ત્યારે હવે પછી ક્રૂડતેલની માગ કેવી રહે છે તેના પર વિશ્વબજારના ખેલાડીઓની નજર રહી છે.
આયાતી ખાદ્યતેલો ઉછળતાં દેશી ખાદ્યતેલોમા તેજીની હૂંફ
ખાદ્યતેલોની બજારમાં વિદાય લેતા વર્ષમાં સમીકરણોમાં ખાસ્સો બદલાવ થતો જોવા મળ્યો છે. દેશમાં વિવિધ તેલીબિયાંના વાવેતર હેઠળનો વિસ્તાર વધ્યો છે તથા ઉત્પાદનમાં પણ વૃધ્ધિ થઈ છે. જોકે સામે વસતિ વધતાં ખાદ્યતેલોની સ્થાનિકમાં વહેતી માગ પણ વધી છે અને તેના પગલે દેશમાં વિવિધ ખાદ્યતેલોની આયાત પણ જળવાઈ રહી છે. આ દરમિયાન, વિશ્વબજારમાં વિવિધ ખાદ્યતેલોના ભાવ ઉંચા જતા ઘરઆંગણે ઈમ્પોર્ટ કોસ્ટ પણ ઉંચી ગઈ છે અને તેના પગલે દેશમાં વિદાય લેતા વર્ષમાં વિવિધ આયાતી ખાદ્યતેલોના ભાવ વિશેષરૂપે વર્ષના ઉત્તરાર્ધમાં ખાસ્સા ઊંચા ટ્રેડ થતા જોવા મળ્યા છે. વિશ્વબજારમાં મલેશિયા તથા ઈન્ડોનેશિયાના બજારોમાં પામતેલના ઉછળતા રહી તાજેતરમાં આઠ વર્ષની નવી ઊંચી ટોચે પહોંચ્યાના વાવડ મળ્યા હતા. સોયાબીનના વૈશ્વિક ભાવ વધી છવર્ષની ટોચને આંબી ગયા છે. સોયાબીન ઉછળતાં સોયાતેલના ભાવ પણ વધી આવ્યા છે. મલેશિયા તથા ઈન્ડોનેશિયા ખાતે પામના ખેતરોમાં કોરોનાના પગલે ખેતમજૂરોની અછત જોવા મળી છે. આ ઉપરાંત વ્યાપક વરસાદ તથા પુર જેવી સ્થિતિના પગલે ત્યાં ઉત્પાદનને અસર પડી છે. સોયાબીનમાં અમેરિકા તથા બ્રાઝીલના બજારોમાં વિશેષરૂપે ચીનની ખરીદી વધી છે. બ્રાઝીલમાં હવામાન પણ પ્રતિકુળ રહ્યું છે.
કોપરમાં મંદી પચાવી બજાર ઉછળી સાત વર્ષની ટોચે પહોંચી
કિંમતી ધાતુઓની જેમ વિવિધ ઈન્ડસ્ટ્રીયલ મેટલ્સની વિશ્વબજારમાં પણ વિદાય લઈ રહેલું વર્ષ ભાવમાં મોટીઉછળકૂદ બતાવી ગયું છે. ૨૦૨૦માં વર્ષના આરંભમાં ચીન તથા અમેરિકા વચ્ચેના વેપાર કરારનો આશાવાદ વધતાં વિશ્વબજારમાં કોપરના ભાવ ટનના જાન્યુઆરી- ફેબુ્રઆરીમાં ૬૦૦૦ ડોલરની ઉપર રહ્યા હતા પરંતુ ત્યાર પછી કોરોનાના ઉપદ્રવ વધતાં કોપરમાં નવી માગ રુંધાતા ભાવ તૂટી માર્ચ- એપ્રિલ સુધીમાં ૪૭૦૦ ડોલરની અંદર ઉતરી નીચામાં ૪૬૩૦ ડોલર સુધી જતા રહ્યા હતા. જોકે ત્યારબાદના ગાળામાં ભાવ મંદીનો આંચકો પચાવી ફરી વધવા માંડયા હતા અને ભાવ વૃધ્ધિનો આ દોર વર્ષના અંત ભાગ સુધી જળવાઈ રહેતાં તાજેતરમાં કોપરના ભાવ વધી ઉંચામાં ૮૦૦૦ ડોલરની નજીક પહોંચી જતાં સાત વર્ષની નવી ઉંચી સપાટી જોવા મળી હતી. આવા ભાવ આ પૂર્વે ૨૦૧૩ના વર્ષમાં જોવા મળ્યા હતા એવું બજારના પીઢ જાણકારોએ જણાવ્યું હતું. કોરોનાના ઉપદ્રવમાંથી ચીન તાજેતરમાં ઝડપથી બહાર આવ્યું છે તથા ચીનમાં હવે ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રના ચક્રો પણ ગતિમાન થયા છે. આવા માહોલમાં કોપર તથા અન્ય ઈન્ડસ્ટ્રીયલ મેટલ્સમાં ચીનની માગ વધવાના સંકેતો વહેતા થતાં કોપરના ભાવમાં તેજીનો કરન્ટ તાજેતરમાં જોવા મળ્યો છે.
આ દરમિયાન અમેરિકામાં કોવિડ રાહત માટે નવું પેકેજ તૈયાર થતાં તેમજ વૈશ્વિક સ્તરે કોપરના સ્ટોકમાં પણ ઘટાડો થયાના નિર્દેશોએ કોપરની તેજીને પીઠબળ રાખ્યું છે.
કરીયાણા, મસાલા તથા તેજાના બજારમાં વિવિધ પડકારો
ભારતમાં ઉત્પાદીત થતા વિવિધ તેજાના, મસાલા, કરીયાણા માલો તેની ગુણવત્તા માટે વિશ્વબજારમાં હંમેશા ચડીયાતા મનાતા રહ્યા છે. આ કૃષી ચીજોની બજાર તથા વેપાર- ઉદ્યોગ માટે ૨૦૨૦નું વિદાય લેતું વર્ષ વિવિધ પડકારોભર્યું નિવડયું છે. આ ચીજોમાં ચાવીરૂપ ગણાતાં જીરું, ધાણા, હળદર તથા એલચીના વર્ષ દરમિયાનના બજાર ભાવો પર નજર માંડીએ તો ભાવ ઘટાડાની ચાલ જોવા મળી છે. આ મહત્ત્વની કૃષી ચીજોના બજાર ભાવમાં વર્ષ દરમિયાન ૮થી ૯ ટકાથી લઈને ઉંચામાં ૫૫થી ૫૬ ટકા સુધીનો ઘટાડો જાતવાર જોવા મળ્યો હોવાનું મસાલા, તેજાના તથા કરીયાણા બજારના જાણકારોએ જણાવ્યું હતું. એલચી વાયદાના ભાવ વર્ષ દરમિયાન ૫૫થી ૫૬ ટકાનો ઘટાડો બતાવી ગયા છે. જીરા તથા ધાણાના ભાવ આ દરમિયાનના ગાળામાં આશરે ૧૫થી ૧૬ ટકા ગબડયા છે. હળદર વાયદાના ભાવ વર્ષ દરમિયાન ૮થી ૯ ટકા ઘટયાના નિર્દેશો મળ્યા હતા. વિદાય લેતા વર્ષમાં કોરોનાના ઉપદ્રવના પગલે આપ્રકારની વિવિધ કૃષી ચીજોમાં બલ્ક ઈન્વેસ્ટરો તથા સ્ટોકિસ્ટોની ખરીદીમાં સાવચેતીનો અભિગમ જોવા મળ્યો હતો. હળદર બજારના સૂત્રોના જણાવ્યા મુજબ દેશમાં હળદરનું કુલ વાર્ષિક ઉત્પાદન સરેરાશ ૬૦ કિલોની એક એવી આશરે ૯૫ લાખ ગુણી આસપાસ રહે છે તથા સામે વાર્ષિક ઘરઆંગણાની માગ આશરે ૭૦ લાખ ગુણી તથા નિકાસ માગ આશરે ૨૦ લાખ ગુણી આસપાસ રહેતી હોય છે. ૨૦૨૦ના વર્ષમાં જોકે આ બંને પ્રકારની માગ પર ઓછાવત્તા અંશ અસર જોવા મળી છે.
ચીનની ૨૫૦ એપ્સ પર પ્રતિબંધ
સરહદી વિવાદ બાદ ચીનને પાઠ ભણાવવા ભારત સરકારે દેશમાં ચીનની વધુ ખ્યાતિ ધરાવતી મોબાઈલ એપ્સ તથા વિડીયો ગેમ્સ પર પ્રતિબંધ મૂકી દીધા છે. ૨૦૨૦માં તબક્કાવાર રીતે કુલ ૨૫૦ જેટલી એપ્સ પર પ્રતિબંધ મુકાયા છે. આ ઉપરાંત દેશને આત્મનિર્ભર બનાવવા દેશમાં ઉત્પાદિત થતા માલસામાનનો વપરાશ વધારવા અને ચીની માલો તરફનું આકર્ષણ ઘટાડવા સરકારે ચીનના પ્રોડકટસ પરની આયાત ડયૂટી વધારવા ઉપરાંત કસ્ટમ્સ ખાતે સખત ચેકિંગના ધોરણો અપનાવ્યા છે. ભારતના આ પગલાંથી ધૂંઆપૂંઆ થઈ ચીન હોંગકોંગ જેવા અન્ય દેશો મારફત પોતાનો માલ ભારતમાં ઘુસાડવા પ્રયત્નશીલ છે.
કોરોના ઇફેક્ટ : વાહનોના વેચાણમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો
કોરોના મહામારીના પગલે ૨૦૨૦માં ઓટો ક્ષેત્રની વૃધ્ધિ સંપૂર્ણપણે ખોરવાઈ જવા પામી છે. ૨૦૧૯ની તુલનાએ ૨૦૨૦માં વાહનોના વેચાણમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે. આ સમય દરમિયાન તમામ શ્રેણીના વાહનોના રજીસ્ટ્રેશનમાં ઘટાડો થયો છે. લોકડાઉનના કારણે એપ્રિલ અને મે માસમાં તો વાહનોનું વેચાણ તળિયે ઉતરી આવ્યું હતું. આ ઉપરાંત તહેવારોની સીઝનમાં પણ વાહનોના વેચાણમાં ખાસ કોઈ વધારો જોવા મળ્યો ન હતો.
જો કે, સોશિયલ ડીસ્ટન્સના નિયમનોના અમલના કારણે જૂન માસ પછી પેસેન્જર વાહનોની માંગમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો. જો કે, કોર્મશિયલ વાહનો તેમજ ટુ/થ્રી વ્હીલરની માંગમાં ખાસ સુધારો જોવાયો ન હતો.
આરસીઈપીમાં નહીં જોડાવા બદલ અનેક સ્તરેથી ટીકા
એશિયા-પેસિફિકના ૧૫ દેશોએ વિશ્વના સૌથી મોટા વેપાર સંગઠન રીજિયોનલ કોમ્પ્રિહેન્સિવ ઈકોનોમિક પાર્ટનરશિપ (આરસીઈપી)ની રચના કરી તેના પર સહીસિક્કા કર્યા હતા. આ ભાગીદારીમાંથી ભારત તથા અમેરિકા બાકાત રહ્યા છે. જે ૧૫ દેશોએ આ સંગઠનમાં જોડાણ કર્યું છે તે દેશો વિશ્વની ૩૪ ટકા વસતિ અને જીડીપી ધરાવે છે. સંગઠનમાં નહીં જોડાવા બદલ ભારતની અનેક સ્તરેથી ટીકા થઈ હતી. ભારતને મોટી બજારો મળી રહેવાની તક હતી તેવો ટીકાકારો દ્વારા દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે. જો કે આ કરારમાં ભાગ લેવાથી ભારતના ઉત્પાદન ક્ષેત્રને મોટો ફટકો પડવાની દહેશત હતી એમ સરકાર દ્વારા દાવો કરવામાં આવ્યો હતો. દેશના ડેરી ઉદ્યોગ સામે પણ મોટું જોખમ ઊભું થવાનો ભય રહેલો હતો.
રવી વાવેતરમાં નોંધપાત્ર વૃધ્ધિ : ચણા અને ઘઉંની વાવણી માં વધારો
દેશમાં રવી વાવેતર ગયા વર્ષની સરખામણીએ પાંચ ટકા ઊંચુ રહીને ૫૬૪.૫૬ લાખ હેકટર રહ્યું છે. ગયા વર્ષના આ ગાળામાં વાવણી વિસ્તારનો આંક ૫૩૯.૧૫ લાખ હેકટર વિસ્તાર રહ્યો હતો. ઘઉં એ મુખ્ય રવી પાક છે અને પંજાબ એ ઘઉંંનું મુખ્ય ઉત્પાદક રાજ્ય છે. પંજાબના ખેડૂતોના આંદોલન વચ્ચે ઘઉંંની વાવણી ગયા વર્ષની સરખામણી ૧૫.૩૬ લાખ હેકટર વધુ રહીને ૨૯૪.૦૧ લાખ હેકટર વિસ્તાર રહી હોવાનું કૃષિ મંત્રાલયના આંકડા જણાવે છે. ચણાની વાવણીમાં વધારાને કારણે કઠોળનું એકંદર વાવેતર પણ વધીને ૧૪૦.૮૯ લાખ હેકટર વિસ્તાર રહ્યું છે. તેલીબિયાંનો વાવણી વિસ્તાર ૪.૫૧ લાખ હેકટર વધી ૭૬.૯૯ લાખ હેકટર રહ્યો છે. તેલીબિયાંમાં રાયડા તથા સરસવનું વાવેતર ઊંચુ જોવા મળી રહ્યું છે. જમીનમાં ભેજના ઊંચા પ્રમાણ તથા સાનુકૂળ હવામાનને કારણે વિવિધ રાજ્યોમાં તેલીબિયાંનો પાક ઊંચો લેવાઈ રહ્યો છે. આ વર્ષે ચોમાસુ લાંબુ ચાલતા જમીનમાં ભેજનું પ્રમાણ ઊંચુ રહ્યું છે જે રવી વાવણી માટે સાનુકૂળ સ્થિતિ ગણાય છે. આ વર્ષે દેશમાં ચોમાસુ સારુ રહેતા જળાશયોમાં પાણીનું સ્તર પણ ઊંચી સપાટીએ છે.
ખાંડમાં બલ્ક ડિમાન્ડ ઘટીઃ સરપ્લસ સપ્લાયની સ્થિતિના સંકેતો મળ્યા
દેશમાં ખાંડબજાર તથા ઉદ્યોગ ક્ષેત્રે વિદાય લેતું ૨૦૨૦નું વર્ષ એકંદરે પ્રોત્સાહક નિવડયું છે. જોકે કોરોનાનો ઉપદ્રવ તથા લોકડાઉનના પગલે ખાંડ બજારમાં જોકે બલ્ક વપરાશકારોની માગ વર્ષ દરમિયાન ધીમી રહી હતી પરંતુ સામે ઘરવપરાશની રિટેલ માગ સારી જોવા મળી હોવાનું બજારના સૂત્રોએ વર્ષ પર નજર માંડતા જણાવ્યું હતું. દેશમાં તાજેતરમાં ખાંડની ૨૦૨૦- ૨૧ની નવી મોસમ ઓક્ટોબરથી શરૂ થઈ છે તથા નવી ખાંડ મોસમના પ્રથમ બે મહિનામાં ઘરઆંગણે ૪૦૮ ખાંડ મિલોએ આશરે ૪૨ લાખ ૯૦ હજાર ટન ખાંડનું ઉત્પાદન કર્યું છે જેની સામે પાછલા વર્ષના આ ગાળામાં ૩૦૯ ખાંડ મિલોએ ૨૦ લાખ ૭૨ હજાર ટન ખાંડનું ઉત્પાદન નોંધાવ્યું હતું. ઈન્ડિયન સુગર મિલ્સ એસોસીએશનના જણાવ્યા મુજબ આ વર્ષે નવી મોસમનો આરંભ ધમાકેદાર થયો છે તથા કોરોના કાળની સૂસ્તી ખંખેરી નવી મોસમના પ્રથમ બે મહિનામાં ઉત્પાદનમાં આશરે ૧૦૭ ટકાની વૃધ્ધિ નોંધાઈ છે. આ વર્ષે શેરડીનું પિલાણ પણ વહેલું શરૂ થયું છે.
ખાંડ બજાર તથા ઉદ્યોગ વિશ્વના જાણકારોના જણાવ્યા મુજબ ૨૦૨૦- ૨૧ની નવી ખાંડ મોસમમાં દેશમાં ખાંડનું ઉત્પાદન આશરે ૧૨ ટકા વધી ૩૦૫ લાખ ટનની સપાટીને આંબી જવાની શક્યતા છે. મહારાષ્ટ્ર તથા કર્ણાટકમાં શેરડીની ઉપલબ્ધતા વધી છે. શેરડીમાંથી બનતા બી-હેવી મોલાસીસ અન સુગર કેન જ્યુસનો ઘણો જથ્થો ઈથેનોલના ઉત્પાદન તરફ વળવાની ગણતરી છે અને આ ગણતરીને લક્ષમાં રાખ્યા પછી ખાંડમાં નવી મોસમના ઉત્પાદનનો અંદાજ ૩૦૫ લાખ ટન બાંધવામાં આવ્યો છે. ખાંડમાં પાછલી મોસમની પુરાંત ૧૧૦થી ૧૧૫ લાખ ટન મનાઈ છે. આ જોતાં ૨૦૨૦-૨૧ના ખાંડ વર્ષમાં ખાંડનો ઉપલબ્ધ પુરવઠો વધી આશરે ૪૨૦ લાખ ટન જેટલો જંગી રહેવાની આશા બજારમાં બતાવાઈ રહી છે.
મગફળી- સિંગદાણામાં બમ્પર પાક છતાં ભાવ ઉંચા જતા જોવા મળ્યા
દેશમાં વિદાત લેતા વર્ષમાં વિવિધ તેલીબિયાં બજાર તથા ઉત્પાદન ક્ષેત્રે ખાસ્સી ચડઉતર જોવા મળી છે. વાવેતર વધ્યું છે તથા ઉત્પાદન પણ વધ્યું છે. જોકે કૃષી ક્ષેત્રના તજજ્ઞાોના જણાવ્યા મુજબ હજી પણ હેકટરદીઠ પેદાશમાં ભારત પાછળ રહ્યું છે. આથી હેકટરદીઠ પેદાશ વધે તો ઘરઆંગણે ઉત્પાદનમાં આ ક્ષેત્રે હજી વધુ છલાંગ લગાવી શકાય તેમ છે. આ માટે આધુનિક તથા પધ્ધતિસરની ખેતી કરવી જરૂરી છે. આ માટે ખેડૂતોમાં જાગૃતીનો વ્યાપ વધારવો પણ આવશ્યક છે. દરમિયાન, વિદાત લેતા વર્ષમાં દેશમાં મગફળી- સિંગદાણાનો પાક વ્યાપક પાક્યો હતો. આવા મોટા પાકના અંદાજાઓ પાકના આરંભમાં આવી રહ્યા હતા ત્યારે તો એવું જણાયું હતું કે મોટો પાક તથા મોટા પુરવઠાના પગલે સિંગદાણા- મગફળીના ભાવ દબાણ હેઠળ રહેતા જોવા મળશે. જોકે હકીકતમાં બજારમાં જેમ- જેમ પાક આવતો ગયો તથા માલ ઠલવાતો ગયો તેમ તેમ સામે સ્થાનિક તથા દરીયાપારની માગનું પીઠબળ પણ બજારને મળતું ગયું અને આવા માહોલમાં મગફળી- સિંગદાણાના ભાવ નીચા ઉતરવાના બદલે ઉંચા જતા જોવા મળ્યા હતા. આ વર્ષે સિંગદાણા તેમજ સિંગતેલમાં દરીયાપારની તથા વિશેષરૂપે ચીનની માગ નોંધપાત્ર જોવા મળી હોવાનું બજારના જાણકારોએ જણાવ્યું હતું.
ચીનની ભારતના સિંગદાણા તથા સિંગતેલની બજારમાં આ વર્ષે નિકળેલી મોટી ખરીદીએ બજારના ખેલાડીઓમાં પણ ખાસ્સું આશ્ચર્ય જન્માવ્યું હતું. સિંગદાણા બજારના સૂત્રોના જણાવ્યા મુજબ સિંગદાણા બજારમાં ઉપાડ વધતાં ઘણાં વિસ્તારોમાં સારા ઢબસરના માલોની અછત વર્તાતી દેખાઈ છે.
from Magazines News - Gujarat Samachar : World's Leading Gujarati Newspaper https://ift.tt/34N38HD
ConversionConversion EmoticonEmoticon